JEZIORO WAŁPUSZ
Jezioro
położone jest w odległości około 5 km na północny wschód od Szczytna,
wyniesione 144 m n.p.m. Jego powierzchnia wynosi 439 ha, a z północy na
południe akwen dłuży się przez 5,7 km, a z zachodu na wschód ma od 0,4
do 1,5 km. W najgłębszym miejscu jezioro ma 10 m. Linia brzegowa
ogólnie raczej słabo rozwinięta, jedynie w wąskiej partii północnej
istnieje kilka zatoczek. W nieco szerszym miejscu tej części jeziora
znajduje się mała wyspa. Brzegi akwenu w części północnej są dosyć
wysokie, bezleśne i otoczone polanami i łąkami, w północnej zaś płaskie
i kryte lasem, a miejscami występują grzęzawiska. Blisko brzegu
północno-wschodniego leży wieś Stare Kiejkuty. Przepływająca przez nią
struga łączy Wałpusz z Jeziorem Starokiejkuckim (33 ha), a za jego
sprawą z jeziorem Łęsk (148 ha). Ten silnie wydłużony akwen o długości
5,2 km przy maksymalnej szerokości ledwie 380 m, po przewężeniu w
partii południowej zwany jest Małym Łęskiem lub Łęczkiem, zaś na
północy wygiętą rynną sięgającą aż po wieś Orzyny, tworzy z Wałpuszem
dostępny dla kajaków trakt wodny. Dzięki strudze i Kanałowi
Marksewskiemu Wałpusz nawiązuje kontakt hydrologiczny z jeziorem
Marksewo (zwanym również Marksoby) o pow. 155 ha, jakieś 2,5 km na
północny wschód. Z kolei około 1,5 km w przeciwnym kierunku leży
nieopodal szosy ze Szczytna do Rucianego małe Jezioro Lemańskie. Akwen
odwadniany jest w kierunku południowym przez rzekę Wałpuszę płynącą do
Omulwi (prawy dopływ Narwi). W południowej części jeziora Lemańskiego
wiedzie Szlak Tatarski ze Szczytna do Babięt.
